Wijnton.Be - De onafhankelijk regionale fruitige wijnsite.
  Home Agenda Proefnotities Fotoboek Zoeken Contact  

Dag bezoeker, klik hier om in te loggen. Klik hier om lid te worden.

Duitsland : waar Mosel en Rijn samenvallen met als topdruif ' RIESLING ' !

Gepost op 16/10/2015 om 18:20 door Carl in de rubriek algemeen.

Duitsland behoort tot de 50ste breedtegraad, werd vroeger beschouwd als de noordelijke grens voor wijnbouw. Ondertussen is deze grens verfijnd tot een isotherm. Onder deze lijn van 10° Celsius jaargemiddelde temperatuur is er een goede kans op slagen voor een wijnbouwproject.Wereldwijde en regionale klimaatinvloeden zorgen voor de golvende bewegingen in deze lijn.

De Rijn

De Rijn ontstaat uit een veelheid van bergriviertjes die ontspringen in het hooggebergte van de Alpen en krijgt zijn Middelnederlandse naam 'Rijn' kabbelend door het Zwitserse kanton Graubünden. De mooiste en beste wijngaarden sieren de steile hellingen van de Oberrhein en de Mittelrhein. Bekende druivenvariëteiten zoals Riesling en Spätburgunder staan dicht aangeplant op de moeilijk bereikbare lapjes.De wijnstok wortelt er diep in de arme leisteenbodem op zoek naar houvast en naar de onmisbare mineralen en nutriënten die zorgen voor de fijne aroma’s en de complexe smaken.

Klimaat

Het Duitse klimaat valt onder de grote benaming van gematigd continentaal klimaat. In het westen, waar de meeste wijnbouwzone 's liggen, is de matigende maritieme invloed van de Noordzee meest merkbaar. Het is er zachter en vochtiger. In deze regio is microklimaat een begrip. De grote watermassa van de machtige Rijn heeft een regelend effect op de temperatuur. Elke kronkel en elke plooi in de steile hellingen zorgt voor andere blootstelling aan de zon, de wind of de regen en ook de hoogteligging speelt een bepalende rol bij de rijping van de druiven.

Geologie

De geologische geschiedenis van de Rijnregio verklaart de typische leisteenbodem. In het Devoon (400-350 Mio jaar geleden) was het huidige Europa volledig overspoeld door een 'oerzee'. De slijkerige bodem versteende onder invloed van de immense waterdruk en veranderde in wat wij nu kennen als leisteen. De volgende tijdperken plooiden en kneden de duwende en botsende continenten tot het huidige landschap van het stroomgebied van de Rijn.

De meer hedendaagse geschiedenis van de Rijn is merkbaar in de vele burchten, versterkingen en wachttorens die zijn bewaard gebleven uit de 15de, 16de en 17de Eeuw. Die avontuurlijke ridderverhalen zorgen voor dichterlijke inspiratie en houden de constante stroom van nieuwsgierige toeristen op gang.

De meeste van die bouwwerken dateren uit de tijd van de 'Reichsritter', leenmannen van de Keizer van het Heilig Roomse Rijk van de Duitse Natie.

Die ridders gaan niet met de eer van eerste wijnbouwers lopen. Die eer is voor de Romeinen. Zij plantten de eerste wijnstokken in de valleien van Mosel en Rhein en ontwikkelden de wijnbouw tot de Germanen hen verdreven in de 4de Eeuw AD.

Na de Romeinen zijn het vooral de kloosterordes van Benedictijnen en Cisterciënzers die de productie van druiven en de kunst van het wijnmaken hebben verbeterd en verfijnd.

De adel zag er later ook brood in en startte met het aanplanten van wijngaarden. Uit geschriften van de Graaf von Katzenelnbogen uit 1435 kan met zekerheid gesteld worden dat de Riesling druif er werd aangeplant.

Riesling is de onbetwiste keizer van de witte druiven in Duistland. Bijna een kwart (22,4% in 2014) van de totale Duitse aanplant is Riesling en 85% daarvan staat in de Pfalz, Rhein en Mosel regio.

Duitsland was vele eeuwen een belangrijk wijnland maar vanaf de 16de eeuw begon het bergaf te gaan. De kleine IJstijd, oorlogen en de stijgende populariteit van bier knaagden aan het succes.

Na WO II ging het met de Duitse wijnen pas echt bergaf. De overproductie had een ernstige kwaliteitsdaling tot gevolg. Hierdoor kelderden de prijzen en werden wijnbouwers tot wanhoop gedreven.

In 1980 komt dan eindelijk de kentering op gang. De rendementen worden omlaag herzien (van 110Hl naar 70 Hl per hectare). Er worden meer kwaliteitsdruiven aangeplant, waaronder heel wat Riesling. Aandacht voor de internationale trends zorgt voor een aanpassing in de productie van de verschillende stijlen. Witte wijnen (64%) worden droger en het aandeel rode wijnen (36%) neemt toe.

De botanische origine van Riesling wordt aan de universiteit van Geisenheim onderzocht met moderne technologie zoals gaschromatografie en DNA-fingerprinting. De oorsprong van de variëteit Riesling gaat heel ver terug en is een kruising van Heunisch weiss, beter bekend onder de Franse benaming Gouais blanc, en een lokale, wilde variëteit, vermoedelijk afstammend van de Vitis sylvestris.

Riesling

Riesling is de meest befaamde en geroemde Duitse variëteit en de mooiste en duurste Duitse wijnen worden met Riesling gemaakt.
Riesling is ook bekend als kruisingsouder van meerdere 'nieuwe' variëteiten. Kerner, Scheuerebe en Müller-Thurgau hebben allemaal een deel Riesling in hun genen.

Van de gekende voorouder Gouais blanc, heeft Riesling de late bloei en de lange rijpingscyclus geërfd. Goede kenmerken voor druiven, geschikt voor koelere regio’s met een warme zomer.

Riesling is een zogenaamde 'terroir' druif. De rijpheid reflecteert duidelijk in de aroma'’s en smaken en daarom is de plaats van de wijngaard, met zijn helling, oriëntatie, hoogteligging en bodemgesteldheid zo belangrijk voor de kwaliteit. De dikke schil is gevoelig voor aantasting met schimmels en ook gebrekkige bevruchting (coulure) is een frequent probleem bij hevige regenval. Warme, zuidelijk gerichte hellingen met droge, arme bodems van leisteen genieten in de Duitse wijnbouwgebieden duidelijk de voorkeur.

Wereldwijd staat ongeveer 40.000 Ha Riesling aangeplant. Daarvan groeit bijna 60% in Duistland (22.000 Ha). De Verenigde Staten, Australië en Frankrijk zijn elk goed voor ongeveer 10%. Italië, Nieuw-Zeeland, Chili, Zuid-Afrika en Luxemburg leveren samen de overige 10%.

In Duistland is de regio Pfalz absolute koploper met een kwart van de aanplant. Op korte afstand volgt de Mosel regio. Rheinhessen en Rheingau doen er samen ook nog eens een flink kwart bij en de overige wijnbouwregio’s staan in voor het overige deel.

De Pfalz regio is iets warmer. De wijnen zijn hierdoor iets ronder in vergelijking met de koelere Rheingau die meer knapperige zuren heeft en veel kracht vertoont. Mittelrhein en Mosel staan dicht bij elkaar en zorgen voor iets lichtere wijnen met veel florale aroma’s. Hier spelen de verschillen in de “schiefer” bodems een belangrijke rol. Restzoet, onder de benaming “feinherb” wordt vooral in de Mosel nog veel gebruikt.

De Rheingau is de onbetwiste referentie voor Riesling. Hier staat Schloss Johannisberg. Het verhaal wil dat de techniek van de late oogst, de zogenaamde 'Spätlese', hier werd geïntroduceerd doordat de bode met de toelating om te oogsten, met wekenlange vertraging aankwam op het slot. Het resultaat van deze 'late' oogst was echter zo verbazend goed dat het werd gekopieerd voor de volgende jaargangen en door de andere wijnbouwers in de streek werd overgenomen.

Deze streek ademt wijn en druiven. Bij Rüdesheim, in de schaduw van het indrukwekkende Schloss Johannisberg, ligt het dorpje Geisenheim. Hier staat de internationaal geroemde universiteit waar de studie van oenologie en klonale selectie is verheven tot kunst van absolute wereldklasse. Het onderzoek naar de optimale combinatie tussen onderstok en geënte variëteit en de creatie van nieuwe klonen met betere resistentie tegen ziektes, vorst of droogte is dagelijks werk[i].

Enkele veel gebruikte combinaties zijn Riesling 198Gm en 239 Gm op SO4, 5C of Börner wortelstokken maar er zijn nog heel wat combinaties mogelijk in functie van wijnstijl en bodemsituatie[ii].

Zoals hierboven al aangegeven, zijn aroma- en smaakprofiel zeer afhankelijk van terroir en uiteraard ook van de toegepaste vinificatiemethode.

Die aroma's kun je opdelen in drie groepen. Primair, uit de druiven en in functie van de rijpheid, varieert het aroma van rozen, citroen, appel, jong wit steenfruit naar rijpe abrikoos, exotische maracuja en impressies van karamel. De secundaire aroma’s van de vinificatie voegen daar complexiteit aan toe met brem, kamperfoelie, pompelmoes, ananas en passievrucht. En na een geslaagde rijping komen ook tertiaire aroma’s zoals honing, sinaasappelschil, mango, noten en het befaamde “petrol” het boeket verrijken.

Een moderne trend is de toepassing van koude schilmaceratie om nog meer aromatische kracht uit de dikke schillen te extraheren. Terpenen zijn de aromatische precursoren van veel aroma'’s. Het befaamde 'minerale' karakter van Riesling heeft hier heel waarschijnlijk mee te maken en ook de latere ontwikkeling van het 'petrol' karakter wordt hiermee geassocieerd.

De smaak wordt gedomineerd door een hoge aciditeit, een kenmerk van Riesling. Houtlagering is bijna nooit aan de orde en ook de omzetting van appelzuur naar melkzuur wordt eerder zelden, en dan meestal nog slechts gedeeltelijk, toegepast.

De alcoholpercentages voor droge wijnen blijven veelal onder 13%. De bijzondere wijntypes, zoals Spätlese, Auslese of Eiswein kunnen wel een hoger potentieel alcoholgehalte bereiken maar hier blijft een gedeelte restsuiker in de wijn met lagere effectieve alcoholgehaltes van soms maar 7% als resultaat.



Duitse wijnwetgeving: Grundlich maar niet Einfach

De Duitse wijnwetgeving en etikettering zorgt nogal eens voor verwarring. Naast de officiële wetgeving zijn er ook nog de wijnbouwer organisaties die een eigen regelgeving en vermeldingen gebruiken. Een klein overzicht en een grote algemene regel kan al voor wat opheldering zorgen.

Een eenvoudig te onthouden algemene regel is, als er op de fles geen expliciete melding staat 'trocken' dan mag je ervan uitgaan dat er restzoet aanwezig is.

Onderaan de ladder staat 'Deutscher Wein'. Deze officiële EU-benaming 'wijn aangevuld met het land van herkomst' vervangt sinds 2009 het vroegere begrip 'tafelwijn'. Het mag dus van overal in dat land afkomstig zijn en van heel diverse druivenvariëteiten gemaakt zijn.

Daarboven staat de 'Deutscher Landwein'. Duitsland heeft 26 gebieden, elk met een omschrijving van wat als typisch voor deze regio mag voorgesteld worden. In de EU-terminologie komt dit overeen met 'Beschermde Geografische Indicatie' (BGI) of voor de meesten, de beter gekende Franse afkorting IGT of IGP.

Bovenaan prijkt de 'Qualitätswein'. Deze zijn afkomstig uit een van de 13 Duitse wijnbouwgebieden en voldoen aan de ambtshalve kwaliteitscontrole. Dit zijn de wijnen met een '“Beschermde Oosprongsbenaming' (BOB). De aanduiding AOC of AOP klinkt sommigen wel bekender in de oren.

Bovenop de vermelding 'Qualitätswein' kan er ook nog een zogenaamd 'Prädikat' toegevoegd worden. 'Prädikatsweine' moeten voldoen aan strengere normen en staan dus op de allerhoogste trappen van de classificatie.

De verschillende 'Prädikaten' worden bepaald door het mostgewicht dat wordt uitgedrukt in Oechsle. Mogelijke vermeldingen, in stijgende volgorde van mostgewicht zijn, Hochgewächs, Kabinett, Spätlese, Auslese, Beerenauslese, Eiswein en Trockenbeerenauslese. Daarbij kunnen Hochgewächs, Kabinett en Auslese nog droog zijn, bij alle andere mag je ervan uitgaan dat er restzoet in de fles aanwezig is.

Om het geheel nog wat moeilijker te maken kan er ook nog een vermelding 'Classic' of 'Selection' op de fles voorkomen. In beide gevallen gaat het over 'Qualitätswein'” van het droge(re) type en met een licht hoger alcoholgehalte. Classic staat meer voor een streek typische variëteit en Selection voor een specifieke welgelegen wijngaard.

Het 'Verband Deutscher Prädikats- und Qualitätsweinguter' (VDP) dat een 200-tal producenten groepeert heeft een eigen classificatie opgesteld die aanleunt bij wat men in Bourgogne doet.


Alle VDP-wijnen behoren tot de categorie van de 'Prädikatswein'. Ze worden ingedeeld, in stijgende volgorde, als 'Gutswein', 'Ortswein', 'Erste lage' en 'Grosse lage'”. Als je de analogie met Bourgogne wil maken dan moet je denken aan de terminologie van Villages, Premier Cru en Grand Cru. De VDP gebruikt ook de 'Prädikat' aanduidingen om informatie te geven over het Oechsle-gehalte.


DECA OKT 2015

Afdrukvriendelijke versie
Log in om te reageren!
Nog geen reacties op dit bericht...

Wijnton.be beschikt over een team van deskundige personen om een degustatie bij u thuis, op een feest, in een club,... te begeleiden. Voor meer info neem contact op via ons contact-formulier.





Bekijk het volledig archief









Copyright 2009 Wijnton.Be - Door J. Santy voor C. Devriese